سانسور

اصطلاحات

گرفته شده است.[Censer]اصطلاح سانسور را از کلمه

در روم سانسورچی دو وظیفه اصلی داشت داشت:

1: شمارش شهروندان

2:نظارت بر اخلاق شهروندان

اولین بار اصطلاح  white wash به معنای شستشوی فکری در مقاله ای که در سال 1762 و با نام Evening Post در بوستون منتشر شد به کار رفت. در سال 1800 این کلمه در متون سیاسی رواج یافت و این درست در زمانی بود که یک سر مقاله با نام Aurora در فیلادلفیا  اذعان داشت که اگر جان آدامز را به سرعت شستشوی مغزی ندهید ، وی سرتاسر حزب دمکرات جمهوری خواه ایالات متحده آمریکا همانند زبانه های آتش در بر می گیرد و شما را همچون دیواری کثیف به سیاهی شیطان جلوه    می دهد .

اصطلاح پنهان کاری واژه ای است که در فضای سیاسی- تبلیغاتی به معنای ایجاد تغییر در اطلاعاتی است که ممکن است برداشت جامعه از آنها نامناسب ،جنجالی و متناقض باشد.

سانسور در مقایسه با پنهان کاری معمولا به مجموعه ای از استاندارد های مخفی و محرمانه.

تعریف سانسور

سانسور عبارت است از حذف عمدی موادی از جریان عبور اگا هیها به منظور شکل دادن عقاید و اعمال دیگران است.

سانسور در ساده ترین معنی اش رسیدگی و ازمایش پیامهای کثیرالانتشار توسط اولیای امور به جهت بازداشت موادی است که از نظر آنها نامطلوب است که مثلا می تواند شامل حذف کلمات-عبارات یا جملاتی خاص توسط سانسورگر باشد.

ما سانسور در شکل گسترده ترش می تواند دربرگیرنده

هر نوع تلاشی جهت تضعیف یا جلوگیری از انتشار مواد نامطلوب از نظر برخی اولیای امور باشد. بدین ترتیب ، ممکن است دولتی ، جلوی انتشار اطلاعات یا اخباری را که می تواند بازتابی مخالف یا نا موافق بر مقامات ان دولت داشته باشد بگیرد، یا ممکن است دولت مذکور اقدام به صدور مجوزهایی کند که از این راه انتشار مواد نامطلوب را دچار مشکل یا فترت سازد.

دولتهای مستبد و خودکامه از سانسور برای ابقای قدرت خویش بهره برداری می کنند.

اما دولتهای آزادمنش به علت سنتهای موجود حاکی از انزجار نسبت به سانسور باید به روشهای دیگری جهت ابقای خود متوسل شوند ( روشهایی مثل تلاش برای جلب حمایت صادقانه ی رسانه های متنفذ، یا ارجاع مستقیم مشکل خود به مردم.)

معمولاً واژه سانسور در مواردی که در محیط‌های عمومی واقع شوند، به کار می‌رود و در رسمی‌ترین وجه آن به شکل سرکوب اندیشه توسط تهدیدهای قانونی و جرم انگاری آنها محقق می‌شود.همچنین معمولاً بحث راجع به سانسور شامل ابزارهای کمتر رسمی کنترل عواطف، توسط محروم کردن چندین اندیشه از وسایل ارتباط جمعی نیز، می‌شود.

آنچه که سانسور می‌شود، می‌تواند از کلمات خاص تا کل مفهوم تغییر کند که ممکن است تحت تأثیر نظام ارزشی قرار داشته باشد.

عبارت‌های تقریبآ هم‌معنی ماست‌مالی و sanitization (حذف) به نوع خاصی از سانسور از طریق حذف اشاره دارد که با هدف پاکسازی نمود حقایق یا موارد خاصی که پیش از آن دانسته هستند اما با دیدگاه سانسورچی در تضاد و تناقض هستند انجام می‌گیرد.

عده‌ای ممکن است صحت سیاسی مفرط را نوعی محدودیت بدانند که ازجانب جامعه به فرد تحمیل می‌شود (ونه از طریق دولت‌ها) که اگر این پدیده به اوج خود برسد به پدیده خود سانسوری تبدیل خواهد شد

انواع سانسور

اخبار کنترل شده:

شکل خفیفی از سانسور نیز اخبار کنترل شده نام گرفته است، وجود دارد. در اخبار کنترل شده، توزیع اطلاعات به طریقی است که حافظ حداکثر منافع توزیع کننده باشد.دولتها اصناف و دیگر دیوان سالاریها، غالب اوقات در کنترلاخبار، مقصر قلمداد می شوند.

سانسور برون قانونی:

سانسور برون قانونی، سانسوری است که خارج از کنترل قانون یا یا قدرت قانونی باشد. چنین سانسوری می تواند داوطلبانه باشد، مثل وقتی که سردبیری، عبارت یا واژه ای را از دست نوشته ی خود حذف می کند چرا که از ذوق و سلیقه ی وی به دور است، یا کتابداری که کتابی را از دور خارج می کند، بدین علت که به نظر او قبیح و اهانت آمیز است و وی، مطالب قبیح واهانت آمیز را دوست ندارد.

از یک لحاظ، سانسور برون قانونی می تواند غیر داوطلبانه باشد، مثل وقتی که سانسور، خود پاسخی به فشارهای دیگری از این قبیل است. مثلا یک ایستگاه رادیو- تلویزیونی ممکن است انتقاد از مقامات دولتی را به علت تهدیدهای واقعی یا احتمالی،از جانب آن مقامات در خصوص تمدید مجوز مسکوت گذارد.

سانسور در سینما

صنعت سینما هر دو سانسور قانونی و برون قانونی را تجربه کرده است. در سال 1907، شهر شیکاگو فرمانی صادر کرد که طی آن پلیس، پیش از نمایش رسمی هر فیلم، آن را از نظر قابل نمایش بودن برسی می کرد. بعدها چندین ایالت دیگر،به تشکیل هئیت های بازرسی جهت سانسور فیلم اقدام کردند.

اتحادیه سینمای آمریکا به ریاست ویل هیز، فیلمها را به محض اتمام بازرسی   می کرد و آن دسته از آثاری که به دستورهای نسبتا سخت و بی انعطاف اتحادیه مطابقت داشت، مهر تأیید می زد. این دستورها، برهنگی،شهوانیت، زشت زبانی وخارکردن مذهب، گروه های مذهبی و ملی را منع کرد و خشونتی را که میتوان در فیلم های سینمایی نشان داد محدود کرد.

در سال 1967 صنعت سینما نظامنامه ای وضع کرد که بعدها اصلاحاتی در آن صورت گرفت که به شرح زیر است:

Gدرجه: ورود برای تمام سنین آزاد است.

  :PG  درجهورود برای تمام سنین آزاد است ولی بهتر است

که والدین ارشاد لازم را بنمایند.

درجه:R ورود برای افراد کمتر از هفده سال تنها به همراهی 

پدر یا مادر قانونی است.

   درجهx   : ورود برای افراد کمتر از هجده سال ممنوع است.                

سانسور در فیلمها همیشه برای صحنه های مبتذل نیست. در بعضی مواقع به دلیل موافق نبودن داستان یک فیلم با سیاست، آداب و رسوم وفرهنگ یک کشور باعث سانسور می شود.

 در بعضی اوقات سانسور در یک فیلم باعث تغییر مفهوم فیلم یا نامفهوم شدن داستان فیلم می شود، به طوری که ممکن است برداشت بیننده نسبت به آن فیلم تغییر کند. این نکته یکی از نکات بسیار منفی سانسور است.

شاهکار سانسور در تلویزیون،آمریکا یعنی رسیدیم:

حکایت سانسور در تلویزیون ما، حکایت تازه‌ای نیست. اما گاهی واقعاً آدم حیرت می‌کند از نوآوری‌های رسانه‌ی ملی در سانسور شاهکارهای سینمایی جهان. نمونه‌اش اتفاقی که چند روز پیش درباره‌ی فیلمِ «افسانه ۱۹۰۰» رخ داد. کمتر دوستدار سینمایی است که پیش از پخش مثله مثله این فیلم از تلویزیون ایران، شخصاً نسخه‌ی سانسور نشده‌ی فیلم را ندیده باشد. بنابراین عجیب است که سانسورکنندگان محترم، با پررویی زاید‌الوصفی، بخواهند سر مخاطب فیلم را کلاه بگذارند. در ابتدای فیلم، زمانی که کشتی به آمریکا می‌رسد و مجسمه آزادی نیویورک در میدان دید مسافران کشتی قرار می‌گیرد، صدای America را می‌‌شنویم. البته این توضیح صحنه مربوط به نسخه‌ی اصلی فیلم است، وگرنه نسخه‌ای که از تلویزیون پخش شد، شاهکاری منحصر به فردی بود. «رسانه‌ی ملی» لابد با هدف دفاع از ملت (!)، کلمه‌ی America را «رسیدیم» ترجمه کرد و به جای مجسمه‌ی آزادی، نمایی از یک نقاشی از نیویورک را نشان داد! یکی نیست از این آدم‌ها بپرسد آخر شما که طاقت کلمه‌ی America را هم ندارید مجبورید فیلمی مثل «افسانه ۱۹۰۰» را پخش کنید؟

سانسور در تلویزیون ایران:

با شروع انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) سیاست دولت در برابر تلویزیون تغییر کرد .کنترل شدید بر برنامه های پخش شده و سانسور در اوج خود قرار گرفتند.
از مهم ترین اتفاقات در این دوران اعتصاب مدیران و کارکنان صدا وسیما بعد از روی کار آمدن شریف امامی و کشتار 17 شهریور سال 1357 بود و این اقدام کمک بسیاری در بیداری مردم برای دست یابی به پیروزی در انقلاب بود.
در روز 13 آبان همان سال فیلم برداران خبری تلویزیون توانستند با استفاده از فرمان لغو سانسور در تلویزیون، از جریان درگیری خونین ماموران حکومت نظامی با دانشجویان دانشگاه تهران، فیلم خبری موثری تهیه و پخش کنند. نمایش این فیلم که آغاز گر اخبار بدون سانسور تلویزیون بود، به شدت بر افکار عمومی تاثیر گذاشت. روزنامه ها این فیلم را در نوع خود یک جسارت حرفه ای همراه با مهارت نامیدند و آن را دقیق ترین گزارش و سند حادثه دانشگاه معرفی کردند.

فردای آن روز تلویزیون به اشغال نظامیان در آمد وتا 21 بهمن 57 این اشغال ادامه داشت. در این مدت تولیدات تلویزیون متوقف شد و فقط برنامه های تکراری پخش می شد. در این دوران تلویزیون هم از طرف بزرگان دینی تحریم شد.
نهضت اسلامی ملت ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) در سال 1357 ش . مراحل اوج گیری را طی کرد و در بهمن ماه همان سال به پیروزی رسید.
پخش مستقیم مراسم بازگشت حضرت امام خمینی (ره) از پاریس به میهن اسلامی از تلویزیون در روز دوازدهم بهمن 1357 ش. نقطه عطفی از حضور نیروهای وفادار به امام خمینی و نهضت اسلامی در رادیو و تلویزیون و رویدادهای استثنایی در عملکرد این سازمان بود. پخش این مراسم، متأسفانه در پی هجوم عوامل ساواک به استودیوی پخش تلویزیون، ناتمام ماند.
پس از بازگشت پیروزمندانه امام خمینی به ایران، میزان پخش اخبار و رویدادهای مربوط به انقلاب اسلامی از رادیو و تلویزیون افزایش یافت و حتی گروهی از کارکنان بخشهای فنی این سازمان اقدام به تأسیس یک کانال تلویزیونی اختصاصی در تهران با برد و پوشش محدود کردند که ضمن پخش اخبار و گزارشهای مربوط به حرکت انقلابی و اسلامی مردم، صحنه های دیدار اقشار مختلف مردم با حضرت امام را نیز پخش می کرد. تجهیزات و لوازم پخش این کانال تلویزیونی در مجاورت محل اقامت رهبر انقلاب اسلامی قرار داشت.
در روز بیست و دوم بهمن سال 1357 ش. که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، سازمان رادیو تلویزیون، از نخستین پایگاههایی بود که بدست نیروهای پرتوان انقلاب افتاد. رهبر کبیر انقلاب، در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب، رادیو و تلویزیون را یک دانشگاه عمومی نامیدند و همین عنوان، بار سنگینی از مسئولیت و تلاش را بر دوش مدیران و کارکنان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران گذارد.

در سال 2009 ایران در رده ی 172 جهان در فهرست آزادی مطبوعات سازمان گزارشگران بدون مرز قرار داشت.

تنها سه کشور ترکمنستان، کره ی شمالی و اریتره در وضعیتی بد تر نسبت به ایران قرار داشتند. آزادی مطبوعات در ایران به مراتب کمتر شده واز رتبه ی 146 در سال 2005 به سطح کنونی نزول یافته است.

موضوعاتی همچون مناسبات با آمریکا،برنامه ی هسته ای ایران،اسلام مذهب و سنن و روحانیت در کشور ایران موضوعات ممنوعه محسوب می شوند.

در حالی که همه مدعی ضدیت با سانسور هستند کسانی هم پرسشهایی مطرح  می کنند:

1 : آیا باید به اندیشه های نژاد پرستانه آزادی بیان داد؟

2 : آیا جامعه می تواند بدون مقرراتی برای اندیشه هایی که آن را تغذیه می کند و گاهی نیز بر می آشوبد وجود داشته باشد؟

3 : ....