تعریف و انواع پژوهش

پ‍‍‍‍ژوهش عبارت است ا ز تجزیه و تحلیل و ثبت عینی و سیستماتیک مشاهدات کنترل شده که ممکن است به پرورانیدن قوانین کلی، اصول و یا نظریه هایی بیانجامد و به پیش بینی و یا احتمالاً کنترل نهایی رویدادها منتج شود. همچنین پ‍ژوهش را کاربرد روش علمی برای حل یک مسئله تعریف کرده اند.

پژوهش تجربی یا روش های آزمایشی در تحقیقات علوم فیزیکی (فیزیک، شیمی، زمین شناسی) و در علوم زیستی به کار می رود. در پژوهش تجربی، پژوهشگر می تواند با استفاده از وسایل و ابزارهای آزمایشگاهی، شرایط پیدایش پدیده ها را بر طبق برنامه تغییر دهد و میزان اثر هر یک از عوامل را بررسی کند.

در پژوهش تجربی پژوهشگر باید با دقت مشاهده کند، ابزارها را درست و به جا به کار برد، اندازه گیری و محاسبه ی درست و سریع انجام دهد. پژوهشگران در آزمایشگاه های فیزیک، شیمی، زیست شناسی، پزشکی، مهندسی، کشاورزی و زمین شناسی روش پژوهش تجربی را به کار می برند. در هر یک از این رشته های علوم، آزمایشگرهای بزرگی چون گالیله، فارادی، پاستور و ... فعالیت داشته اند.

پژوهش تاریخی (روش سندی): روشی است برای مطالعه ی حوادثی که در گذشته روی داده است. مثلاً برای تحقیق درباره ی تاریخ علم یا تاریخ اقتصاد و حقوق مطالعه منابعی مربوط به دوره های گذشته سودمند و راه گشاست. در گذشته بیش تر منابع این گروه از محققین کتاب ها و اسناد تاریخی بوده است، ولی اکنون می توان به انواع اسناد و وسایل دیداری و شنیداری مانند فیلم، اسلاید، نوار صوتی، نوار تصویری، عکس و ... مراجعه کرد.

پژوهش پیمایشی: روشی است که در تحقیقات علوم اجتماعی و علوم رفتاری به کار می رود. در این روش بیش تر از مشاهده، مصاحبه، پرسش نامه و آمار استفاده می شود. در روان شناسی و مردم شناسی از پژوهش تجربی نیز استفاده می شود و نتیجه ی آن ها مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد..

پژوهش پایه (بنیادی) و پژوهش کاربردی: پژوهش پایه‌ای می‌تواند زمینهٔ «پژوهش کاربردی» را فراهم آورد، اما در وهلهٔ اول متوجه کاربرد آن در زندگی انسان‌ها نیست. در حالی که پژوهش‌های کاربردی دارای جنبهٔ عملی و مستقیما متوجه حل مشکلات جامعه و بشریت می‌باشند. در ضرورت انجام این دو دسته از مطالعات شکی نیست. به عنوان مثال تصمیم گیرندگان سیاسی هر کشور به جهت کسب توانایی در ادارهٔ عملی جامعه، نیازمند پژوهش‌های کاربردی می‌باشند و این دسته از پژوهش‌ها خود متکی بر پژوهش‌های پایه‌ای هستند.

پژوهش‌های توصیفی و پژوهش‌های تحلیلی: این دسته از پژوهش‌ها دارای صورتی «گزارشی» بدون تاکید بر علت یابی مساله می‌باشند. مانند: گزارش یک واقعه و یا یک اندیشه که در آن تنها به آنچه موجود است و نه چرایی امر موجود توجه می‌شود. برخی از محققان، مطالعات توصیفی در حوزهٔ وقایع تاریخی (زمان گذشته و نه زمان کنونی) را تحت عنوان پژوهش‌های تاریخی جدا از پژوهش‌های توصیفی مورد مطالعه قرار می‌دهند. صرف نظر از جنبهٔ روش‌شناسی خاص مطالعات تاریخی، بسیاری از آنها هم واجد ویژگی گزارشی بودن می‌باشند. یکی از روشهایی که به تازگی مورد توجه محققان قرار گرفته‌است، پژوهشهای آنلاین می‌باشد. در این پژوهشها توزیع پرسشنامه آنلاین محور پژوهش را تشکیل می‌دهد.