پدیده ،فرضیه، نظریه، تئوری

   پَدیده یا پَدیدار واژه‌ای است فلسفی  که به هر رویداد قابل مشاهده ( به طور مستقیم یا غیر مستقیم) اطلاق می‌گردد. برخی پدیده‌ها پدیده‌های روزمره هستند و برخی تنها از راه بررسی دقیق با دستگاه‌های ویژه قابل مشاهده‌اند.

پدیده‌ها دستیابی به اطلاعات علمی را امکان‌پذیر می‌کنند. کوشش برای روشن ساختن چیستی پدیده‌هایی هم‌چون زمین‌لرزه، تندر، باران، آتش، آفتاب، زنگ زدگی و خوردگی به شکل‌گیری  دانش نوین انجامیده‌است. انسان‌ها اغلب توسط فناوری از پدیده‌ها بهره‌گیری می‌کنند.

پدیده‌ها را بنا بر رشته‌های علمی دسته‌بندی می‌کنند. برای نمونه در زمینهٔ نورشناسی و اپتیک ، پدیده‌های قابل مشاهده این رشته را پدیده‌های اپتیک می‌نامند.

در فیزیک پدیده می‌تواند نمودهایی ازماده ، انرژی یاجا-گاه (فضازمان) باشد برای نمونه مشاهدات مدار ماهو یا گرانش جهانی توسط ایزاک نیوتن یا مشاهدات حرکت آونگ توسط گالیله.

واژهٔ فارسی پدیده صورتی از واژه  پارسی میانه  پددیدگ است که از دو جزء پَد (به)+دیدَگ (دیده) گرفته شده و به معنای دیدارپذیر است.

فرضیه (به یونانی: ὑπόθεσις) یا یک توضیح برای یک رخداد است یا پیشنهادی برای اینکه چگونه چند رخداد با یک دیگر رابطه دارند. در تعریفی دیگر، فرضیه، به فرضی که گفته می شود که به عنوان یک توضیح و تفسیر آزمایشی بکار می رود و پایه ی تحقیقات بعدی را تشکیل می دهد. معمولا ً تشکیل یک فرضیه، نخستین گام در حل مساله یا مشکل است.

نظریه یا نگره بسته به رشته و روش معنی‌های مختلفی دارد.

تئوری یا نظریه به مجموعه مباحثی گفته می‌شود که برای بررسی وضعیت یا موقعیت سیستمی به کار رود. نظریه می‌تواند کاملا جنبه غیر تجربی داشته باشد مثل نظریه های ریاضی و یا جنبه تجربی برای بخش هایی از آن مورد استفاده قرار گیرد. به عبارت دیگر نظریه را می‌توان بر اساس نتایج تجربی نیز پایه گذاری کرد. منطق و ریاضی دارای نظریه‌های اولیه هستند و علوم دیگر از جمله شیمی فیزیک و پزشکی بر پایه نظریه‌های مبنی بر آنها می‌باشند

نظریه علمی نگره‌ای است که ویژگی‌های علمی داشته باشد:

سازگاری درونی و بیرونی (نامتناقض)

صرفه‌جو (در توضیح و پیش‌فرض‌های اضافه)

کاربردی

تجربی و ردشدنی

پویا

جلورونده (دست‌یابی به و جلو رفتن از نتایج نظریه‌های قبلی)

• مشروط و آزمایشی

تعریف تئوری

یک نظریه مجموعه‌ای از سازه‌ها ( مفاهیم ) تعاریف و گزاره‌های به هم مرتبط است که از طریق مشخص ساختن روابط بین متغیرها، با هدف تبیین و پیش بینی پدیده‌ها دید نظام یافته‌ای از پدیده‌ها ارائه می‌کند ( کرلینگیر، 1377)

تئوری را می‌توان روشی برای درک یا مشاهده واقعیتها دانست، سیستم تفکری که خیلی عمیقترو پویا تر از تجربیات روزمره می‌باشد . تئوریهایی که به یکدیگر مرتبط هستند یک سیستم یا یک علم را تشکیل می‌دهند. دست اندرکارانی که این سیستم را بدانند و سیله با قدرتی برای مشاهده و تغییر و قایع در اختیار دارند . این وسیله قوی بر نگرش وشیوه جوابگویی او در کارهایش تاثیر می گذارد چون حوزه ادراکاتش وسیعتر و عمیق تر می‌گردد و می‌تواند پی آمدهای دور از ذهن را تعیین و پیش بینی کند و راه حلهای سنجیده تر و بهتر را برگزیند .

خصوصیات تئوری

1- تئوری باید توانایی تعیین حقایق مورد مشاهده مربوط به یک مسئله را داشته باشد باید توصیف و تعیین کند چرا یک پدیده تحت یک شرایط خاص اتفاق می افتد . تئوری که پیچیده گی کمتری داشته باشد از تئوری که دارای پیچیدگی‌های بیشتری است ارزنده تر می‌باشد. 2- یک تئوری باید با حقایق مورد مشاهده شده و با بدنه دانش مغایرت نداشته باشد 3- تئوری باید ابزارهای لازم را برای آزمون خود داشته باشد به این معنی که در صورت تأیید باید بتوان فرضیه‌هایی قیاسی دیگری از آن استنتاج کرد و پیامدهای آن را پیش بینی کرد (ARY and etal ,1996)

تئوری نقد

از مهم‌ترین تئوری‌هااست که در آن به بررسی درستی و نکات مثبت و منفی دیگر تئوری‌ها می‌پردازند.

رفتار پاسخی است که ارگانیسم به محرک بیرونی می‌دهد.به بیان دیگر فتار واکنشی ست که در برابر یک عمل یا کنش بیرونی از موجود زنده سر می‌زند.این رفتار در انسان پیچیده‌تر از سایر موجودات است.دلیل این پیچیدگی فرایندهای ذهنی گسترده و تو درتوی انسان است که روی هم رفته موضوع دانش روانشناسی را تشکیل می‌دهد.

در علم روانشناسی رفتار کاربرد زیادی دارد و یکی از مهمترین شیوه‌های کشف بیماریهای روانی کشف از طریق  مشاهده  و سنجش رفتار است که از طریق متدهای علمی پژوهشی انجام می‌گردد. همچنین برروی حالات گوناگون فرد هم نام‌هایی گذاشته شده که به رفتارهای مختلف خوانده می‌شوند.